Wielu z nas doświadcza sytuacji, w których wspomnienia tego samego wydarzenia różnią się diametralnie w zależności od osoby. Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego tak się dzieje? Czy nasza przeszłość jest naprawdę taka, jak ją pamiętamy? W dzisiejszym artykule przyjrzymy się temu, jak nasz mózg przetwarza, przechowuje i odtwarza informacje, a także dlaczego nasze wspomnienia są zniekształcone i zmienne.

Jak mózg przetwarza informacje z otoczenia?

Nasze zmysły – wzrok, słuch, węch, dotyk i smak – nieustannie odbierają ogromną ilość bodźców z otoczenia. Jednak nasz mózg nie jest w stanie świadomie przetworzyć wszystkich tych informacji. Już na samym początku procesu percepcji następuje selekcja i odrzucenie około 99% bodźców. Dzięki temu nie jesteśmy przytłoczeni nadmiarem danych i możemy skupić się na tym, co w danym momencie jest dla nas istotne.

Filtry percepcyjne – klucz do selekcji informacji

To, które informacje zostaną zachowane, a które odrzucone, zależy od naszych indywidualnych filtrów percepcyjnych. Filtry te kształtują się pod wpływem naszych wartości, przekonań, doświadczeń, a także aktualnego stanu emocjonalnego. Przykładowo, kobiety często lepiej zapamiętują detale dotyczące ubioru innych osób, podczas gdy mężczyźni mogą nie zwracać na to uwagi. To właśnie te filtry decydują, jakie elementy rzeczywistości zostaną przez nas zauważone i zapamiętane.

Jak przechowywane są wspomnienia?

Wbrew potocznemu wyobrażeniu, mózg nie przechowuje wspomnień jako gotowego filmu z dźwiękiem i obrazem. Zamiast tego, różne elementy doświadczenia – obrazy, dźwięki, zapachy, uczucia – są zapisywane oddzielnie w różnych obszarach mózgu. Kiedy przywołujemy wspomnienie, nasz mózg musi ponownie złożyć te elementy w całość, co jest procesem złożonym i podatnym na błędy.

Dlaczego wspomnienia są zniekształcone?

Podczas zapamiętywania i odtwarzania wspomnień dochodzi do ich zniekształcenia na wielu poziomach:

• Selekcja informacji – już na etapie percepcji odrzucamy większość bodźców.
• Filtry emocjonalne i poznawcze – nasze aktualne emocje, przekonania i wartości wpływają na to, co zapamiętujemy i jak interpretujemy wydarzenia.
• Stan emocjonalny podczas przypominania – to, w jakim nastroju jesteśmy, gdy przywołujemy wspomnienie, wpływa na jego treść. Na przykład, będąc radosnym, przypomnimy sobie pozytywne aspekty wakacji, a będąc zdenerwowanym – negatywne.

W efekcie, to samo wydarzenie może być zapamiętane i opowiedziane na wiele różnych sposobów, co często prowadzi do sporów o to, jak naprawdę było.

Przykład z życia – film „Głupi i głupszy”

Arek Lewandowski przytacza przykład własnego doświadczenia z filmem „Głupi i głupszy”. W dzieciństwie uważał go za bardzo zabawny, jednak po latach, oglądając go ponownie, nie odczuwał już tego samego rozbawienia. To pokazuje, jak zmieniają się nasze filtry i percepcja z upływem czasu, a co za tym idzie – jak zmienia się nasza interpretacja przeszłości.

Konsekwencje zniekształconych wspomnień

Skoro nasze wspomnienia są subiektywne i zmienne, to:

• Nie warto kłócić się o przeszłość – każdy z nas ma swoją wersję wydarzeń, która jest prawdziwa z jego punktu widzenia.
• Możemy zmieniać swoje filtry – zmieniając przekonania i wartości, możemy inaczej postrzegać przeszłość i teraźniejszość.
• Wspomnienia wpływają na nasze reakcje – nieświadome wyzwalacze (tzw. triggery) mogą powodować automatyczne reakcje, które można zmienić poprzez pracę nad wspomnieniami.

Jak zmienić negatywne wspomnienia i reakcje?

Arek Lewandowski podkreśla, że często pracuje z klientami nad tzw. „zmianą historii osobistej”. Polega to na modyfikacji wspomnień tak, aby były bardziej korzystne i nie wywoływały negatywnych reakcji emocjonalnych. Dzięki temu można przerwać nieświadome schematy zachowań i odzyskać kontrolę nad własnym życiem.

Podsumowanie – nasza przeszłość jest subiektywna i zmienna

• Nasz mózg odbiera ogrom informacji, ale świadomie przetwarza tylko ich niewielki ułamek.
• Wspomnienia są przechowywane w rozproszony sposób i za każdym razem odtwarzane z pewnym stopniem zniekształcenia.
• Nasze filtry percepcyjne, emocje i przekonania wpływają na to, jak pamiętamy przeszłość.
• Każdy z nas ma swoją unikalną wersję wspomnień, dlatego nie ma jednej „prawdziwej” przeszłości.
• Zmieniając swoje filtry i pracując nad wspomnieniami, możemy poprawić jakość swojego życia i relacji z innymi.

Zaproszenie do dalszej refleksji i nauki

Jeśli temat działania mózgu, filtrów percepcyjnych, metaprogramów, wartości i przekonań jest dla Was interesujący, warto śledzić kolejne materiały Arka Lewandowskiego. Zrozumienie tych mechanizmów pozwala nie tylko lepiej poznać siebie, ale także świadomie kształtować swoje życie i relacje z innymi.

Wniosek na dziś: Nie warto spierać się o to, jak dokładnie wyglądała przeszłość, ponieważ każdy z nas pamięta ją inaczej. Lepiej skupić się na teraźniejszości i świadomie kształtować swoją przyszłość.